P/B là gì? Tìm hiểu về tỷ lệ P/B trong chứng khoán
Giá trị cổ phiếu trên thực tế và sổ sách tính toán không phải lúc nào cũng giống nhau. Việc xác định tỷ lệ chênh lệch giữa hai giá trị này rất cần thiết đối với nhà đầu tư chứng khoán. Bắt nguồn từ nhu cầu thực tế này, người ta đã xây dựng bộ chỉ số P/B. Vậy chỉ số P/B là gì? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây cùng Sinvest nhé!
1. P/B là gì?
P/B (Price to Book ratio) là chỉ số tài chính sử dụng để so sánh giá thị trường của cổ phiếu với giá trị sổ sách của cổ phiếu đó.
Chỉ số P/B được xem như bộ công cụ cơ bản sử dụng trong quá trình phân tích định giá cổ phiếu. Dựa vào kết quả P/B, bạn có thể phần nào xác định giá trị cổ phiếu gấp bao nhiêu lần so với giá trị tài sản ròng của doanh nghiệp.
Sau phần giải thích vừa rồi, bạn chắc hẳn đã nắm rõ khái niệm cơ bản P/B là gì. Tuy nhiên nếu muốn thực sự hiểu rõ bản chất của chỉ số này, bạn nên theo dõi ví dụ minh họa về cách tính toán chỉ số này trong phần dưới đây.
2. Cách tính chỉ số P/B là gì?
Chỉ số P/B có thể được tính toán theo một trong hai công thức sau.
P/B = Giá trị thị trường / Giá trị ghi trên sổ sách của một cổ phiếu
P/B = Vốn hóa doanh nghiệp / Vốn của chủ sở hữu
Ví dụ công ty A có giá trị tài sản khoản ghi trên sổ sách kế toán là 200 tỷ đồng, tổng nợ là 50 tỷ đồng. Vậy giá trị sổ sách của công ty A chỉ là 50 tỷ đồng. Bên cạnh đó công ty A đã phát hành 2 triệu cổ phiếu. Từ đó suy ra giá mỗi cổ phiếu sẽ tương ứng 25.000đ. Giả sử giá trị cổ phiếu của công ty A trên thị trường là 75.000đ.
Vậy chỉ số P/B sẽ bằng 75.000/25.000 = 3
Chỉ số P/B cho phép nhà đầu tư tìm kiếm những cổ phiếu sở hữu giá trị thấp đã bị thị trường bỏ qua. Khi một công ty bán cổ phần ở mức giá thấp hơn giá ghi trên sổ sách thường sẽ có 2 kịch bản xảy ra. Kịch bản thứ nhất, phần đông nhà đầu tư cho rằng giá trị tài sản của doanh nghiệp đã bị thổi phồng xa với thực tế. Kịch bản thứ hai, lợi nhuận trên tài sản của doanh nghiệp quá thấp.
Trong trường hợp kịch bản thứ nhất xảy ra, bạn nên kiểm tra cổ phiếu của doanh nghiệp đó. Vì sớm muộn giá cổ phiếu bị đồi thông cũng điều chỉnh về thực tế.
Còn nếu như kịch bản thứ hai thời xảy ra, có khả năng của doanh nghiệp đang có sự biến động về ban lãnh đạo và cơ cấu lại hoạt động kinh doanh. Trong tương lai, lợi nhuận khả năng nhưng sẽ được cải thiện.
Trường hợp doanh nghiệp sở hữu giá trị thị trường hơn giá trị trên sổ sách, đây chính là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đó đang làm ăn rất hiệu quả. Thu nhập thực tế thế khả năng còn cao hơn cả kế toán sổ sách.
Trong quá trình phân tích, lựa chọn cổ phiếu đầu tư, chỉ số P/B thực sự rất hữu ích. Đặc biệt là khi có ý định đầu tư vào những doanh nghiệp quy mô lớn, bạn lại càng phải sử dụng đến chỉ số này.
Đặc thù của công tác thống kê kế toán là thường phải tuân theo các quy tắc nhất định. Do đó giá trị ghi trên sổ sách không phải lúc nào cũng đúng với thực tế. Vậy nên, việc tính toán P/B lại càng trở nên cần thiết hơn với nhà đầu tư, phân tích.
3. Ưu nhược điểm của chỉ số P/B là gì?
Tương tự như nhiều bộ chỉ số khác, P/B tỏ ra có hiệu quả trong nhiều trường hợp tính toán. Tuy nhiên trong một vài trường hợp khác, nó lại bộc lộ những nhược điểm nhất định. Vậy nếu muốn hiểu chính xác P/B là gì, bạn cần chú ý tìm hiểu hiểu ưu và nhược điểm của chỉ số này nhé.
3.1. Ưu điểm chỉ số P/B là gì?
- Phù hợp để phân tích đánh giá ngay cả khi doanh nghiệp đang làm ăn thua lỗ.
- Chỉ số P/B có tính ổn định và chính xác cao, không chịu biến động mạnh như một số hữu tỉ số khác.
- Đặc biệt thích hợp để đánh giá cổ phiếu của những doanh nghiệp lớn hoạt động trong ngành bảo hiểm, tài chính ngân hàng, các quỹ đầu tư.
3.2. Nhược điểm chỉ số P/B là gì?
- Không thích hợp để áp dụng đánh giá cho những doanh nghiệp hoạt động trong trong ngành dịch vụ, ảnh hưởng bởi yếu tố vô tình như lòng tin của khách hàng.
- Chưa cho kết quả chính xác tương đối khi so sánh những doanh nghiệp hoạt động trong cùng ngành nghề.
- Chưa phản ánh chính xác ở những doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng nhanh.
- Khó tính toán được các yếu tố như tài sản ngầm hoặc tài sản ảo.
4. Chỉ số P/B cao hoặc thấp phản ánh điều gì?
Kết quả tính toán P/B cao hoặc thấp thành phần nào giúp nhà phân tích đánh giá tình hình hoạt động của một doanh nghiệp.
4.1. Chỉ số P/B cao
- Cổ phiếu của doanh nghiệp đang bị đánh giá cao hơn giá trị thực tế.
- Tiềm năng phát triển trong tương lai của doanh nghiệp là khá sáng sủa.
- Doanh nghiệp sở hữu nhiều tài sản ngầm, tạo lợi thế cạnh tranh lớn với những doanh nghiệp khác.
4.2. Chỉ số P/B thấp
- Cổ phiếu của doanh nghiệp đang bị đánh giá thấp hơn giá trị thực tế.
- Doanh nghiệp có khả năng đang gặp vấn đề liên quan đến tài chính, quản trị,..
- Tài sản doanh nghiệp sở hữu thấp hơn so với thống kê trên báo cáo.
5. Chỉ số P/B bao nhiêu là lý tưởng nhất?
Nếu như nắm rõ bản chất P/B là gì, bạn hẳn hiểu rằng rất khó để xác định đâu là giá trị lý tưởng nhất. Vì chỉ số này phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Chẳng hạn như mức độ tăng trưởng, mức lợi nhuận, tình hình tài chính, ngành nghề hoạt động chính của doanh nghiệp,..
Theo ý kiến của giới chuyên gia tài chính thì khi những yếu tố trên không chênh lệch quá nhiều, giá trị P/B thấp sẽ tốt hơn.
Mặc dù không thể tìm ra một tỷ lệ chính xác tuyệt đối nhưng các công ty sở hữu tốc độ tăng trưởng nhanh và bền vững, chỉ số P/B lại khá cao. Chẳng hạn như vào cuối năm 2017, cổ phiếu VNM của tập đoàn sữa Vinamilk đạt mức P/B lớn hơn 10.
Tuy nhiên lại có không ít công ty sở hữu không ít tài sản ngầm như Hoang Anh Gia Lai lại chỉ đạt P/B bằng 0.5. Khi cần sàng lọc nhóm cổ phiếu tốt và cổ phiếu xấu, bạn cần lưu ý đến một vài điểm sau đây.
- Công ty tăng trưởng không ổn định có P/B cao, đầu tư nên tránh xa.
- Xem xét đến giá trị thật của tài sản mà công ty đã nắm giữ. Nếu như tài sản đó không có giá trị mà chỉ số lại vẫn P/B cao có thể đây chính là kết quả.
- Tính toán đến rủi ro doanh nghiệp có khả năng gặp phải. Ví dụ như công nợ, bất đồng trong đội ngũ lãnh đạo, khả năng xâm nhập vào thị trường mới,..
Như vậy nếu xem xét trên tổng thể, P/B càng lớn chế rủi ro lại càng cao. Vì thế P/B thấp hoặc vừa phải dường như an toàn hơn với nhà đầu tư. Thế nhưng đây cũng chỉ là nguyên tắc mang tính tương đối. Điều quan trọng bạn cần phải hiểu sâu bản chất P/B là gì. Một công ty mặc dù có P/B thấp nhưng vẫn phải đối mặt với vấn đề tài chính, cổ phiếu của công ty đó sẽ không đáng để bạn đầu tư.
Chỉ số P/B dao động trong khoảng từ 0.7 đến 1.5 được xem là bình thường. Trong trường hợp muốn mua cổ phiếu của công ty có P/B cao, bạn cần yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng.
Bên cạnh đó, bạn cũng nên chú ý đến chỉ số P/B trong quá khứ, nếu như chỉ số này của một doanh nghiệp không chênh lệch nhiều theo thời gian. Bạn nên mua cổ phiếu tại thời điểm chỉ số P/B thay vì hơn so với mức trung bình trong quá khứ.
6. Ba lưu ý quan trọng về chỉ số P/B
Trong quá trình tính toán chỉ số P/B, bạn cần lưu ý đến sự thay đổi của chỉ số này trong một số sự kiện đặc biệt. Ngoài ra là quan hệ của P/B so với ROE.
6.1. Sự biến động của P/B trong những sự kiện đặc biệt
P/B cho biết số tiền nhà đầu tư cần bỏ ra so với vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp. Chỉ số này mô tả mối quan hệ giữa giá cả thị trường và giá trị trên lý thuyết sổ sách.
Giá cổ phiếu thực tế trên thị trường là cơ sở cho biết đồng tiền doanh nghiệp có thể tạo ra trong tương lai. Với giá lý thuyết trên sổ sách lại giống như yếu tố được xây dựng theo lịch sử quá khứ và hiện tại.
Có nghĩa giá sẽ tăng hoặc giảm theo mức lợi nhuận âm hoặc dương. Ngoài ra khi công ty tiến hành phát hành thêm cổ phiếu hoặc trả cổ tức cho cổ đông, giá trị ghi trên sổ sách cũng thay đổi theo.
6.2. Mối liên hệ giữa P/B và ROE
Như vừa đề tài, không có một mức chính xác nào để đánh giá chỉ số P/B như thế nào mới là lý tưởng nhất. Vì tình hình hoạt động của từng doanh nghiệp là không hề giống nhau. Ngoài ra chỉ số P/B còn cho biết mối liên hệ giữa vốn hóa thị trường là số vốn của chủ sở hữu tài sản.
Trong đó vốn hóa thị trường đừng có thể hiểu là giá mà các nhà đầu tư chấp nhận bỏ ra để mua số cổ phiếu của một công ty. Tính giá trị vốn hóa thị trường, người ta phải lấy giá trị của 1 cổ phiếu nhân với số lượng lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường.
Còn với vốn của chủ sở hữu tài sản thì sẽ thường được kê khai trên sổ sách. Trường hợp công ty thanh lý hết tài sản và trả toàn bộ nợ, số tiền còn dư lại chính là giá trị trên sổ sách của công ty đó.
Mặt khác, P/B còn là cơ sở để nhà đầu tư xây dựng chiến lược đầu tư, lựa chọn những mã cổ phiếu tiềm năng nhất. Quá trình phân tích, chọn cổ phiếu đầu tư sẽ cần kết hợp thêm chỉ số lợi nhuận vốn ROE.
Nếu như một cổ phiếu sở hữu chỉ số P/B, ROE thấp thì coi như cổ phiếu năm đã vượt quá giá trị. P/B và ROE nên có mối quan hệ tỷ lệ thuận với nhau. Có nghĩa khi chỉ số này tăng thì chị tối kia cũng tăng lên. Đây là lý do giải thích vì sao sao một số mã cổ phiếu có P/B cao nhưng giá của nó vẫn tăng trưởng ổn định.
Thực tế, chỉ số P/B thấp vẫn được phần lớn nhà đầu tư tin tưởng hơn. Theo như cách thức đầu tư cổ điển, cổ phiếu có P/B dưới 1 đều xếp vào nhóm có giá trị. Những cổ phiếu này thường bị thị trường đánh giá thấp. Tuy vậy, nhóm nhà đầu tư doanh nghiệp lại hứng thú hơn với cổ phiếu có P/B nhỏ hơn 3.
6.3. Ảnh hưởng của tài sản vô hình để đến chỉ số P/B là gì?
Như đã đề cập ở phần định nghĩa P/B là gì, chỉ số này chủ yếu phản ánh vốn hóa của thị trường và chủ sở hữu. Theo đó khi bạn mua cổ phiếu nhưng giá vốn hóa thị trường lại lớn hơn vốn hóa chủ sở hữu có nghĩa chỉ số P/B đã lớn hơn 1. Dấu hiệu nào cho biết công ty có khả năng tiếp tục tăng trưởng mạnh.
Trong tình huống ngược lại nếu như như các điều kiện hoạt động điều tương tự nhưng P/B lại nhỏ hơn 1 có khả năng công ty đang trong giai đoạn khó khăn.
Trong nguyên tắc tính toán sổ sách, những giá trị vô hình như giá trị thương hiệu sẽ không được thêm vào sổ sách. Tuy nhiên vẫn khó ngoại lệ nếu như doanh nghiệp bị mua lại. Khi đó, chi phí liên quan tạo ra giá trị vô hình có thể thêm vào sổ sách.
Ví dụ thể hiện thấy nhất là chi phí sáng tạo nội dung giúp cải thiện lợi nhuận trong tương lai cũng chưa đề cập đầy đủ. Nói chung cách tiếp cận trên sổ sách vẫn chưa tính đến giá trị tạo ra trong tương lai.
Chẳng hạn như với một miếng đất doanh nghiệp đã mua 10 năm trước, hiện tại giá trị của nó đã tăng gấp đôi gấp ba nhưng giá trị ghi trên ghi sổ sách lại vẫn không đổi.
Với bối cảnh kinh doanh biến động không ngừng rơi hiện nay, P/B không mang tính chất trọng tâm. Vào đó nó chỉ đóng vai trò như một phần định giá doanh nghiệp, kết quả đánh giá chính xác hơn nếu như kết hợp thêm với những chỉ số khác.
7. Tổng kết
P/B cho biết tỷ lệ giá trị thị trường và giá trị sổ sách. Dựa vào kết quả tính toán này, nhà đầu tư có thể tìm ra các mã cổ phiếu tiềm năng, bị thị thị trường bỏ quên. Từ bài tổng hợp phân tích của Sinvest, mong rằng bạn có thể hiểu rõ hơn về khái niệm P/B là gì!
Câu hỏi thường gặp
Mối quan hệ giữa ROE và P/B là gì?
Nếu so sánh giữa các nhóm cổ phiếu cùng một ngành thì thông thường chỉ số ROE và chỉ số P/B sẽ tỷ lệ thuận với nhau.
P/B bao nhiêu là tốt?
Thông thường chỉ số P/B giao động quanh 0.7 – 1.5 được coi là bình thường. Nếu chỉ số P/B nằm trong khoảng này nhà đầu tư được coi là an toàn để đầu tư. Còn để xem chỉ số P/B bao nhiêu là tốt cần quan sát nó cùng với mức trung bình ngành thay vì đánh giá riêng lẻ.
Có thể xem P/B ở đâu?
Chúng tôi đã cung cấp công thức tính chỉ số này, do đó bạn có thể xem báo cáo tài chính để có thể tính toán nó. Đồng thời, bạn có thể truy cấp các trang web chứng khoán như Cafef hay CTCK Tân Việt … bạn sẽ xem được chỉ số Price to Book ratio sẵn.
Một số bài viết khác bạn có thể tham khảo:
